دکتر جوانیان از رابطه بین ورزش و کنترل بیماری ام اس می گوید

نشست کمیته پژوهش با جناب دکتر جوانیان(دکترای فلسفه تربیت بدنی از دانشگاه هاوایی امریکا) در مورد رابطه بین ورزش و بیماری ام اس(MS) و اینکه فعالیت ورزشی چه کمک هایی میتواند به افراد مبتلا داشته باشد

امروزه استرس به عنوان بخشی جداناپذیر در زندگی ما مطرح است و افراد باید دایماً روش های مقابله ای جدیدی برای برطرف کردن آن اتخاذ کنند.نیازهای اقتصادی، درگیریهای خانوادگی ،الودگی های زیست محیطی و درگیریهای روزمره همه باعث افزایش استرس افراد شده اند.تخمین زده شده که عامل 50-80% بیماریها استرس است. از سویی دیگر باید توجه کرد که هر نوع استرس جسمانی (فعالیت بدنی) یا روانشناختی (استرس ناشی از هیجان) سبب تحریک هیپوتالاموس و ترشح عامل آزاد کننده کورتیکوتروپین میشود که در نهایت به افزایش کورتیزول از غده فوق کلیوی می انجامد.کورتیزول مترشحه به سادگی وارد سلولهای مغز میشود و افزایش یا کاهش آن ممکن است موجب تغییر رفتار شود.یکی از بیماریهایی که استرس بعنوان عامل تشدید کننده و عامل ایجاد کننده آن مطرح است، بیماری مولتیپل اسکلروزیس(MS) است.
MS بيماري مزمن التهابي است كه مغز و نخاع را درگير ميكند. علت اين بيماري هنوز ناشناخته است، ليكن عوامل گوناگوني از جمله زمينه هاي ژنتيكي، مكانيسم خودايمنی و عوامل محيطي، به ويژه عفونتهاي ويروسي را در بروز بيماري مؤثر ميدانند. اين بيماري، يك بيماري چندعاملي است و اين عوامل بايد در يك سير و تعاقب خاص وجود داشته باشد تا بيماري ايجاد شود. از بين رفتن ميلين در رشته هاي اعصاب موجب ايجاد ضايعات MS (پلاک ها) ميشود كه از لحاظ زماني و مكاني پراكنده اند و اندازة آنها از 2-1 ميليمتر تا چند سانتيمتر متغیر است. التهاب مكرر غلاف ميلين موجب تخريب رشته هاي اعصاب ميشود و در اصطلاح بي ميلين شدن نام دارد.به همین دلیل MS را جز بیماری های دمیلینه طبقه بندی می کنند.شیوع MS در زنان دو تا چهار برابر مردان و سن شیوع آن 20-40 سالگی است و اغلب در سنین جوانی آشکار میشود. تظاهرات باليني آن عبارتند از ضعف اندامها، گرفتگي عضلاني، التهاب عصب بينايي ، اختلال در بينايي، دوبيني، آتاكسي ،اختلال در عملكرد مثانه، يبوست، اختلالهاي شناختي، افسردگي، ضعف عضلاني، خستگي، اختلال در عملكرد جنسي، بي حسي، لرزش، سرگيجه، فلج خفيف، درد، اشكال در راه رفتن، اشكال در تمركز و اختلال در كنترل ادرار. علائم شايع بيماري MS شامل: كاهش توانايي راه رفتن و تعادل، افزايش ضعف عضلات اسكلتي و خستگي است كه به كاهش تحرك منجر ميشود. كاهش تحرك در اين افراد به آتروفي تارهاي عضلاني مي انجامد كه نتيجة آن كاهش تارهاي نوع اول است. اين مشكلات علاوه بر سلامت عمومي، در توانايي اجراي فعاليتهاي روزمرة زندگي نيز نقش بسزايي دارند.
يكي از مشكلات اصلي در بيماري MS ضعف و محدوديت در حركت است كه از طرفي به علت درگيري قسمتهاي حركتي در مغز و نخاع و از طرف ديگر به علت كم تحركي بيمار است. از علل ديگر، محدود شدن حركات، افسردگي، بي حوصلگي و ترس از افتادن يا ترس از حضور در فعاليت است. كم تحركي، موجب كوتاه و ضعيفتر شدن عضلات ،زخم بستر و يبوست ميشود. بنابراين داشتن تحرك، ورزش و نرمش منطبق با نوع بيماري MS و انجام فعاليتهاي روزانه و ورزشهاي ويژه براي قسمتهاي خاصي از بدن مشكلات حركتي را بهبود ميبخشد. هدف اولیه برنامه ای تمرینی و توانبخشی در این بیماری مزمن،حفظ و بهبود عملکرد است. با توجه به تأثيراتي كه اين بيماري بر فعاليتهاي روزانة افراد ميگذارد و موجب كاهش بازده عملكردي افراد ميشود و با توجه به مخارج دارويي اين بيماري، به نظر ميرسد كه ورزش يكي از شيوههاي مؤثر و ارزان و بدون عوارض جانبی در درمان بیماران مذکور است.
نتايج نشان ميدهد كه قدرت عضلات اسكلتي اين بيماران بعد از هشت هفته تمرين مقاومتي فزايندة متوالي ميتواند بهبود يابد كه براساس تحقيقات انجام گرفته ممكن است به علت تغيير در نوع تارهاي عضلاني يا بهبود كارايي قابليت انقباض در اين افراد باشد و براساس يافته ها اولين سازگاري عصبي – عضلاني با تمرين قدرتي ،بیشتر عصبی است تا عضلانی.دليل ديگر افزايش قدرت عضلات اين بيماران، ممكن است ناشي از افزايش رضايتمندي و اعتماد به نفس به علت شركت در برنامة تمريني باشد.
سالهاست که نظریه رابطه ویتامین D و بیماری ام اس مورد توجه محققین قرار گرفته است. ويتامين D در متابوليسم استخوان، تنظيم تكثير و تمايز سلولي وهمچنين تنظيم پاسخ هاي ايمني ، نقش دارد .
پژوهش هاي اپيدميولوژيك آينده نگر ، اثر حفاظتي ویتامین D را در بیماری MS تایید کرده اند. بطوریکه در مطلعه پرستاران دریافت ویتامین D از طریق مکمل مولتی ویتامین، باعث کاهش 40% در خطر ابتلا به MS در مصرف کنندگان نسبت به گروهی که مکمل مصرف نمی کردند شده بود.

گفتگوگر: مسئول کمیته پژوهش استان مازندران(مهسا رضایی)